TELEBISTAREN ERAGINA HAURRENGAN

Gaur egungo haurrek urte guztian zehar eskolan baino denbora gehiago ematen dute telebistaren aurrean. Telebista oso informazio iturri garrantzitsua da, baina ez gaude tresna honek igortzen dizkigun mazuak interpretatzeko prestaturik.

Irakurtzen eta idazten ikasten ordu asko ematen ditugu eskolan, baina eskolaratze formalean ikusentzunezko alfabetakuntzari ez zaio ordu bat ere eskaintzen. Gure ikasleen heziketa osoa izatea nahi badugu behar horri erantzun beharra daukagu.

Azkeneko urteotan haurtzaroak dituen gaitz guztien errua telebistari botatzen zaio, eta hori ez da horrela, medio indartsu hau nola erabili jakin behar dugu. Jarrera pasiboarekin esertzen bagara telebistaren aurrean eta mandoa momenturo erabiltzen badugu, edozer gauza sinisteko gauza izango gara. Baina telebista piztu baino lehenago bertan zer dugun aztertu eta eskaintza hortatik aukera bat egiten badugu, kritikoak izateko lehenengo pausua eman dugu.

Gurasoei gomendioa: ez erabili telebista umeen aparkaleku bezala, ez utzi haurra telebista bakarrik ikusten. Elkarrizketa bultzatu nahi baduzue, haurrekin ikusi telebista eta mintzagairik ez zaizue faltako.

Irakasleei gomendioa: gelan ere telebista erabili, “irudi batek hamaika hitzek baino gehiago balio du”. Aldi berean telebistaren aurrean izan beharreko jarrera kritikoa bultzatu.

Telebista tresna hezitzailea da, baina behar bezala erabiltzen ez badugu, panpin bat baino ez gara izango bere esku.

Ekarpen hau egiteko interneteko http://www.hikhasi.com/artikulua/1022 orrialdean oinarritu naiz, oso interesgarria iruditu zait eta gaiarekin zer ikusi handikoa.

HAURRAK

Beharrezko arreta eta zainketa jasotzen ez duten haurren kopurua ahalik eta gehien murrizteko, herrialde garatuetako babes sozialeko sistemak martxan jarri dira azken urteotan. Gurasoek umeengan ustez daukaten “jabetza eskubidearen” aurretik haurren ongizatea jartzeko betebeharra hartu du bere gain gizarteak. Hala ere, haur bakoitzaren segurtasuna eta garapena babesten hasteko irizpideak eta mugak ezartzea oso zaila da.

Gizarteak balio berriak garatu izanari esker aldatu egin da haurtzaroa ikusteko modua. XIX.mendearen azken erdian hasi zen haurrak babesteko nolabaiteko ardura. 1960ko hamarkadan gauzatu zen umeenganako arretaren inguruan sektore profesional batzuek zeukaten ardura. “Haurraren interes gorenaren” hastapena proposatu zuen Nazio Batuen adin txikikoen Eskubideen Bilerak. Euskal autonomia Erkidegoari dagokionez, bertako Autonomia Estatutuaren 13.23. artikuluak eskumen esklusiboak ematen dizkio haurren babesaren arloan.

Ekarpen hau egiteko interneteko www.bizkaia.net/Home2/Temas/DetalleTema.asp?Tem_Codigo=236 orrialdean oinarritu naiz.

 

HIPERAKTIBOTASUNA

Hiperaktibotasuna bizitzako lehen urteetan agertzen da eta nerabezaroan arindu egiten da, hala ere haur hiperaktiboen herenak arazoak izaten ditu helduaroan nahaste horrekin lotuta. Hiperaktibotasunaren ezaugarriak hauek dira:
-Asko mugitzea. Geldirik egoten ez diren haurrak dira, etengabe mugitu beharra dute. Hala ere, geldirik egoten ez diren haur guztiak ez dira hiperaktiboak eta ongi bereiztu beharra daude haur hiperaktiboa eta haur bizia: haur hiperaktiboak inolako helbururik gabe mugitzen dira.
-Autokontrol-falta. Adibidez, galdera bukatu baino lehen erantzutea edo txanda ez errespetatzea.
-Arreta-falta. Erraz distraitzea, hitz egiten zaionean ez entzutea, gauzak eta materiala galtzea.

Hiperaktibotasunaz hitz egiteko, ez da nahikoa aipatu dugun jokabideren bat kontuan hartzea. Beraz, ez da nahikoa haurra asko mugitzea edo arreta mantentzeko arazoak izatea hiperaktibotasuna diagnostikatzeko. Ezaugarri guztiak gertatu behar dira, maiztasun jakin batekin eta egoera zehatz batzuetan.

Askotan, hiperaktibotasunarekin lotu ohi dira ezaugarri hauek: negar egitetik barre egitera erraz pasatzea, erasokortasuna eta negatibismoa.

Hiperaktibotasuna diagnostikatzeko irizpideak:
Haur hiperaktiboak nabarmendu egiten dira taldean. Ikaskideak molestatzen dituzte, moztu egiten dute, ez dute agindutakoa betetzen… Hitz gutxitan esanda, talde-harremanetan arazoak sortzen dituzte.

MIZKERIA JATERAKO ORDUAN

     Ume batek zenbat jatea behar du? Zer egin ume mizkin batek jan dezan?

     Galdera hauek lehen mundua deitzen dugun honetan egiteko aukera dugu, (hemen ere denok ez) non nahikoa edo nahikoa baino gehiago jateko pribilegioaz gozatzen dugun, eta gainera elikagai askoren artean aukeratu dezakegu, gustuko dugunaren edo ez dugunaren arabera.

     Gurasoak gehiegi kezkatzen dira beraien umeek jaten duten elikagai kantitatearekin, (gutxiegi izango delakoan) baina jatorduetatik kanpo normalean bezain itzarri eta bizi badabil haurra ez dago kezkatzeko arrazoirik. Behin gurasoak lasaituta, gai izango dira arazo honek sortzen dituen korapiloak askatzeko, eta aspektu psikologikoak taktu gehiagorekin eta modu arrazionalago batekin enfokatzeko.

     Garrantzitsua da umeei dramatizatzea gustatzen zaiela gogoraraztea. Umea betebete sentitzen da atentzioa deitu dezakeenean, gertakizunak aldatu eta zuzenduz, eta batez ere bere legea ezar dezakeela konturatzen denean, janaria onartuz edo honi ezetz esanez. Haurrak ez dira gaiztoak nahita; mota guztietako egoerak dramatizatzeko beraien joera naturala adierazten dute, besterik gabe.

     Ume batek ez badu jan nahi, ez arduratu; kendu egiozu platera; jatorduz kanpo beste ezer emateko tentazioa gainditu eta hurrengo jatordua heldu arte itxaron. Umeak berdin jarraitzen badu, ez urduritu. Amak edo aitak nola erreakzionatzen duten ikustearen interesa, gosearena baino handiagoa izan daiteke. Amore eman eta umeak berak nahi duena lortzen badu arazoa luzatu besterik ez dugu egingo.

     Umea, jatorduetan, zikintzen bada eta mahaia eta inguru guztia zikintzen baditu ere, mahaia ondo ordenatuta jartzen ahalegindu behar gara eta janaria modu erakargarri batean aurkeztu behar zaio. Sekula ez da umea elikagai konkretu bat jatera behartuko, nahiz eta berarentzako ona dela pentsatu. Eta ez dugu ahaztu behar ume bakoitzari bere erritmora jaten utzi behar zaiola, bakoitzak berea bait du.

     Ekarpen hau egiteko “El gran libro del niño” liburua oso baliagarria izan zait.   

 

LO EGITEKO OHITURAK

     Iñork ezin du erabaki zenbat denbora lo egin behar duen ume batek, zeren loaren denborak gora-behera handiak izaten ditu kasu desberdinen arabera, eta sekula ez ditugu bi ume berdin aurkituko. Nahikoa lo egin duen ume bat bizi eta indartsu agertzen zaigu egunean zehar, nahiz eta gurasoek atseden gutxi hartu duela pentsatu.

     Loak hartu ezin duen ume bat ezin da lo egitera behartu, modu naturalean lasaitzen ahaleginduko gara, adibidez, panpin batekin jolastuz. Jada katamar dabilen ume bati ohean jolasten utzi behar zaio, berak horrela nahi baldin badu. Bere adimen eta eskuak zerbaitetan okupatuta baldin baditu logurea sartzea errazagoa izango da.

     Kontutan izan behar dugu ohea ez dela itzarri dagoen ume batentzako leku aproposa. Bertan aspertuta utzi beharrean, jaikitzera eta egun berri bateko abenturari aurre egitera animatu behar genuke. Umerik zoriontsuenak ohean lo egiteko denbora justua ematen dutenak dira, itzartzen direnean jaikitzen dira eta eguneko orduak aprobetxatzen dituzte. Nekatuta egon ez, eta ohean gelditzea, lasaigarria izatetik urrun askoz ere nekagarriagoa da. Ildo honetatik jarraituz esan beharra dago, umea goiz oheratzea eta itzartu bezain laster jaikitzea izango litzatekeela onena.

     Jaioberrientzako ahuspez eta burua alde batera dutela lo egitea da posturarik onena eta seguruena, horrela, botaka egiten badute ere itotzeko arriskua txikiagoa izango da. Ez da komeni etxetik behazpuntetan ibiltzea haurtxoa esna ez dadin, etxeko zarata normaletara ohitzea ezinbestekoa da, bestela beraien esklabu bihurtuko gaituzte.

     Haurra ohera eramateko unea erritual bihurtu beharra dago. Umearekin pasa beharreko une lasaia izan behar du eta goiz egitea komeni da azken orduan korrika eta presaka egitea baino. Lo egin orduko, haur-kanta bat abestu edo ipuin bat kontatzeko errutina goxoa hasteko, sekula ez da goizegi. Nahiz eta haurrak hitzen esanahia ez ulertu, ahotsaren soinu lasaigarriaz gazatuko du.

     Ekarpen hau egiteko “El gran libro del niño” liburua erabili dut.

 

 

 

AUTISMOA

     Hurtzaroko gaixotasun bat da autismoa; beste pertsonekiko harreman eskasia nabarmenak dituena. 2-5 urte bitartean agertzen dira bere sintomak, ume “normalak” beren gizarte-mailako portaera erabat finkatzen hasten direnean, alegia.

     Ume autistak onegiak izan ohi dira, ez dute ia inoiz negarrik egiten, eta beren sehaskan lasai-lasai egon daitezke denbora luzez bakarrik egon arren.

     Mintzaira-arazoak edukitzen dituzte ume autistek, eta batzuetan mintzaira ez da batere garatzen. Pertsona batek esandako hitzak edo esaldiak umearen adinaren arabera automatikoki errepikatzea ere oso tipikoa da autismoan, eta hizkera monotonoa izan ohi da.

     Garapenaren nahaste orokortu honen beste ezaugarri bat, tresnenganako interesa da. Beren ingurugiroa konstante mantentzea guztatzen zaie, beti berdin mantentzea. Edozein aldaketak estutasun handia sorrarazten die. Portaera honek asko mugatzen ditu zeren behin eta berriz egiten dituzten jokabide konkretu batzuk bakarrik bereganatzen dituzte.

     Gaur-egun ez da autismoaren jatorria ezagutzen. Hasiera batean haurrarekiko maitasun faltagatik sortzen zela uste zen, baina egun genetikaren arloko sustrai organikoren bat badela onartzen da.

     Gaixotasun honentzat ez dago tratamendu espezifikorik, baina heziketa berezia eskaintzen zaienean asko hobetzen dute autismoa duten haurrak.

     Ekarpen hau egiteko http://www.zientzia.net/artikonts.asp?Artik_kod=6897 – 76k horrialdean oinarritu naiz.

 

Adiskidetasuna 6-11 urte bitartean

 

Hausnarketa hau egiteko, adiskidetasunaren gaia aukeratu dut, moralaren barruan oso balore garrantzitsua iruditzen baitzait.

 Lehengo eta behin, kontuan izan behar da, pertsona baten garapenean zehar adiskidetasunaren esanahia asko aldatzen da. Pertsonaren ezagutza, ezaugarri fisiko eta trebetasun sozialen garapenarekin batera gertatzen da aipatutako aldaketa.

 

 

 

 Hasteko, garapen kognitiboan haur batek nekez mantenduko ditu adiskideak besteen lekuan jartzen ez badaki, adiskide hitzak helduentzat duen esanahiarekin behintzat. Garapen fisikoan, adibidez, haurrak ezin izango du bizikletan ibili horretarako behar den koordinazioa lortu ez badu.

Bestalde, trebetasun sozialen garapenaren arloan esan beharra dugu umeak ezin izango duela lagunekin jolastu txanda errespetatzen ez badaki.

 Guzti honekin ondoriozta daiteke, ezin daitekeela adiskidetasunik egon, beste pertsonekin harremanik izan ezean, beraz oso garrantzitsua da txiki-txikitatik lagunekin harremanak izatea, horrela esperientzia sozial ezberdinak bizitzeko aukera izango dute eta harremanetarako trebetasunak eskuratuko dituzte.

 6 – 8 urte bitartean, haurren arteko harremanetan aldaketa sakona gertatzen da. 6 urterarte haurrak gurasoekin egotea nahi izaten dute, baina adin honetatik aurrera gero eta gehiago jolastu nahi izango dute taldean, 9 urte bete arte, gutxi gorabehera, taldeetan antolatzen dira. Denbora horretan, haurrek beraien izaera garatuko dute eta frustrazioei aurre egiten ikasiko dute.

 

Ume eta nerabe tarteko etapa da 9 – 11 urte bitartekoa. Lagunekin duen lotura handituz doa eta helduekikoa txikiagotuz. 9 urterekin seme-alabek egiten dituzten irteerak eta ideiak “gainbegiratu” beharko dituzte gurasoek eta kontuan izan behar dugu “gurasoen laguntza” ezinbestekoa dela. Laguntzeak orientatzea esan nahi du, erabakia euren esku dago eta.

10 eta 11 urte artean, beraientzat eskatzen dituzten espazioak errespetatu beharko ditugu, adibidez, beren logelan lagunekin egoteko…Asko hitz egingo dugu beraiekin, baina mugak jarriko dizkiegu eta horretarako ezetz esan beharko diegu askotan.

Ekarpen hau egiteko informazioa hurrengo web orritik jaso dut:

 

www.bergara.net/udala/antolaketa/ongizatea/aldizkari/alea7/lagun

Adimenaren garapena

Jaiotakoan sortzetiko erreflexu batzuk dituzte umeek eta horietaz baliaturik hasten dira ikasten.

 

Lehentasunak ere badituzte, adibidez, objektu distiratsuak, kontrasteak, mugimenduak, koloreak eta soinuak erakartzen dituzte. Handitzen doazen heinen, erakartzen dituzten estimuluak gero eta konplexuagoak bihurtzen dira.

 

Gehienetan estimulu hoiek gurasoengandik edota zaintzen dituzten pertsonarengandik jasotzen dituztenez, denbora asko pasatzen dute beraiei begira: begien distira, aurpegiaren itxura, ilearekiko kontrastea, buruaren, begien eta ahoaren mugimendua… Maite dituzten pertsonekiko kontaktua eta beraien usaina ere gustatzen zaie.

 

Modu horretan inguruko estimuluen bidez, ikasi, eta adimena, garatzen dute. Munduarekiko erlazioa zentzumenen eta mugimenduaren bidez mantentzen dute haurrek. Egiten dituzten ekintzen ondorioz ohartzen dira, nahiak garatzen dituztela eta buru eskemak koordinatzen doazela.

 

 

 

Horrelakoa litzateke adimenaren garapenaren prozesua:

 

–         Lehenengo etapa (0 -1 hilabete artean: Sortzetiko erreflexuen hariketa). Bai sortzetiko erreflexuei esker, baita kanpoko estimulazioari esker ere, ingurura egokitzen dira eta lehenego buru eskemak eraikitzen hasten dira.

 

–         Bigarren etapa (1 – 4 hilabete artean): Zentzumenei esker, inguruko gauzez ohartzen dira eta egoerak beraienganatzen dituzte. Etapa honetan burutzen eta erreikatzen dituzten ekintzak gorputzarekin erlazionatuta daude.

 

–         Hirugarren etapa (4 -8 hilabete artean): Hurbileko objektuekin eta pertsonekin elkarrekintzan daude.

 

 

Ekarpen hau burutzeko www.hikhasi.com/artikulua/534 web orrialdeko informazioa baliagarria izan zait.

 

 

GARAPEN MORALA

Moralki hazteak gehiago ulertzea, malguagoa izatea eta nork bere erabakiak hartzea esan nahi du. Horretarako aukerak eta esperientziak eskaini behar zaizkio haurrari, agindutakoa betetzetik bere erabakiak hartzera pasa dadin, eta hartutako erabaki hori guztien ongizatearen araberakoa izan dadin.

Moralaren hezkuntzan lortu nahi dena haurrak bere irizpide moralak egiteko gai izatea da, irizpide horiek barneratuta, autonomoa izan eta beste pertsonen moralaren mende ez egoteko; aldi berean irizpide horiek arauekiko koherenteak izan behar dute.

Arlo honetan hezkuntzak ezin du inposatu, moralki hazten lagundu behar dio umeari, eta honek, aldi berean, bere jokabideak epaitu eta epaitua izatea lortu behar du, beti ere guztien ongizatea errespetatuz.

Fisikoki hazten eta intelektualki garatzen laguntzen diogun bezala umeari, moralki hazten ere lagun diezaiokegu, haurra besteekin elkarlanean arituz jabetzen da gaizki edo ondo dagoenaz.

Eskola urteetan sortzen da garapen morala, zergaitia, ikaskideekin sortzen diren esperientzia ugarietan topatuko dugu, zeren antzekoekin negoziatzen ikasi behar dute, konpromisoak hartu behar dituzte… Guzti honekin batera, haurrek pentsamendu logikoa izatea lortzen dute eta beste pertsonen eskubideez gero eta gehiago ohartzen dira.

Garapen moralaren inguruko ekarpen hau hausnarketa pertsonalaren bitartez landu dut.

Sexu aniztasuna helburu

Seme-alaben afektibitate eta sexu aniztasuaren heziketaren gaineko hausnarketa egiten badugu, ondorio garbi batera heltzen gara, ez direla haurtzarotik aukerak mugatu behar, sexu aniztasuna landu behar dela.

Gaur egun, oraindik, irudikapen heterosexualean hezten ari gara umeak, erabiltzen diren materiala, ipuinak, marrazkiak eta hizkuntza bera ere, heterosexistak dira. Beharrezkoa da haurrak sexu aniztasunean heztea, lehen eta bigarren mailako sexualitaterik ez dagoela erakutsiz.

Denbora luzez pentsatu izan da haurrek ez dutela sexualitaterik baina egun badakigu ez dela horrela, gure sexualitate prozesua jaiotzatik heriotzaraino doa. Haurrari jaio orduko sexua esleitzen zaio eta familiak ezberdin ikusiko du umea, neska edo mutila bada. Momentu horretatik aurrera heterosexualitate prozesuaren irudikapena martxan jartzen da.

Haurrak ez ditu horrenbeste ezberdintzen, sexuala eta ez sexuala. Beraien sexualitatea urrun dago sexualitatearen ikuspegi genitalizatutik eta ugalketarako sexualitatearen ikuspuntutik, umeentzat dimentsio sexuala, afektiboa eta soziala oso lotuak daude. Beraz, sekula ez epaitu helduen ikuspuntutik haurrek egiten dutena, une horretan erantzun bat ematen ari bagatzaizkio haurren sexu hezkuntzari.

Haurrak plazerra eta lotura afektiboa izateko behar handia sentitzen du eta ukimenak, giza-aurpegiak, ahotsak… erakartzen dute. Sexu heziketa, atxikimendu harremana duten pertsonekin hasten da. Gertuko pertsonekin ikasten da modu intimoan komunikatzen: laztanak, hitz goxoak, besarkadak… Hor ikasten du umeak maitatua izateko eskubidea duela.

Haurren sexualitate prozesua aurrera doan heinean, helduek transmititutakoa prozesu horretan islatzen da, eta bi urterako jada neska edo mutil sentitzen dira. Baina sentimendu hori ez dute beraien hormonek sortu bakarrik, euren itxurak eta bizi izan duten sozializazio prozesu labur horretan ikusitakoak eragin zuzena baitu.

 

Sexu aniztasunaren inguruko hausnarketa hau burutzeko, “Hik hasi” aldizkariko artikulu baten laguntza izan dut, hain zuzen, www.hikhasi.com/artikulua/1408 orrialdetik jasoa.

 

Sexuaren inguruko teoriak

Haurrek txiki-txikitatik euren sexuaren araberako bereizketak egiten dituzte. Bereizketa horien jatorria modu ezberdinean ikusten dute hiru teoria psikologiko garrantzitsuenek:

Psikoanalisiaren sortzailea Sigmund Freud-en esanetan mutila aitarekin identifikatzen saiatzen da, amaren maitasuna lortzeo eta Edipo-ren konplexua deitzen dio jokabide honi. Nesken kasuan, aldiz, aitarenganako desioa sentitzen dute eta ama imitatzen dute aitaren maitasuna lortzeko.

Gizarte ikaskuntzaren teoriak dioenez neskek amaren jokabideak behatzen dituzte eta mutilek aitarenak, horrela euren generoari dagozkion erantzunak bereganatzen dituzte, hau da, genero rolak sortzen eta barneratzen dira. Teoria honetan gizarteak badu garrantzia umearen jokaeretan, haurrak txiki-txikitatik bere inguruan, gizartean, sortuta dauden rolak imitatzen baititu.

Azkenik, teoria kognitiboa aztertuko dugu. Honen arabera haurrak generoaren kontzeptua perfekzionatuz joaten dira, intelektualki aurrera egiten duten heinean. Ondorioz, sexu ezberdintasunak jokabideen araberakoak direla uste izaten dute berezitasun biologikoak baino. Egindako ikerketetan frogatu da, mutilek neska bihur daitezkeela gonak jantziz gero, eta neskek mutil bihur daitezkeela ilea oso labur moztuz, adibidez. Teoria honen arabera, sei urterekin ulertzen dute umeek sexua iraunkorra dela eta ez dela kanpoko itxuragatik edo jokabideengatik aldatzen.

 

Ekarpen hau egiteko informazio iturri izan dira klasean erabilitako apunteak.

Sexualitatea atzerapena duten haurrengan

Ez da erraza seme-alabekin sexualitateari buruz hitz egitea, gurasoentzat zaila lehen pausu horiek ematea. Zailtasun honi, umeak atzerapenen bat duela gehitzen badiogu, orduan eta konplexuagoa da sexualitatearen inguruko hezkuntza nola bideratu jakitea.

Lehenengo eta behin, gurasoak onartu egin behar ditu umearen muga pertsonalak. Hurrengo pausua, seme-alabekin komunikatzea oztopatzen diguten beldun irrazionalen jatorria zein den identifikatzean datza. Umearen galderekin sentitzen dugun urduritasun eta zihurtasun falta hoiek nondik eta zergatik sentitzen ditugun zehaztu beharra dago. Akats bat litzateke, dena bertan behera uztea, ezin dugu pentsatu: zein zaila den sexualitateari buruz hitz egitea… Oztopoak zeintzuk diren jakin behar dugu eta informazio hori izanda, aurrera egin.

Gurasoak beraien seme-alaben etorkizuneko jarduera sexualak kezkatzen ditu. Atzerapenen bat duten umeengan kezka hori handiagoa da. Halere, atzerapena duten haurrengan ere aniztasuan da nagusi eta ume bakoitza bere ezaugarri propioen arabera hezi beharko da.

Bestalde, ume hauen gurasoak badute beste kezka handi bat, etorkizunean eramango duten bizitza afektiboa eta horren aurrean nola jokatu. Ezin genezake ahaztu, babes neurrien garrantzia eta honen inguruko informazioa helaraztea umeei.

Sexu-heziketa pertsonalizatu, egokitu eta konpentsaziozkoa behar dute. Baliteke laguntza eta aholkularitza profesionala behar izatea.

Informazio hau ATZEGI elkartearen txosten batetik jaso dut, hain zuzen, http://www.educacionenvalores.org/IMG/pdf/sexualitatea_eta_afektibitatea.pdf web orritik.

Sexuari buruzko galderak

Ume bat sexuari buruzko galderak egiten hasten denean garrantzitsuena zera da, erantzunak egiazkoak izan behar direla.

Egiazkoak ez diren erantzunak deskofiantza sortzen dute umearengan eta zalantzak dituen hurrengo aldian, bere baitan gordeko ditu galderak edo beste leku baten bilatuko ditu erantzunak. Ume bati sexuari buruz hitz egiteko momenturik aproposena galdetzen hasten denean da. Momentu horretan ezinbestekoa da bere galdera konkretuari erantzutea eta ez umeak galdetu ez dituen beste batzuei buruz jardutea.

Beste alde batetik, esan beharra dago umeek sexu jolasak eramaten dituztela aurrera, bai beraien

buruarekin baita beste ume batzuekin ere. Jolas eta esperimentatze guzti hauek beraien burua ezagutzen laguntzen die baina une hau ez da egokien sexuari buruz hitz egiteko. Gai hauek jorratzeko modurik egokiena umeari beste ekintza batzuk proposatzea da, umea entretenituko duten beste ekintza aproposagoak.

Ekarpen hau hausnarketa pertsonalean oinarrituta dago

HITZIK GABEKO ELKARRIZKETA

Amaren eta umearen arteko erlazioa erditzearen aurretik hasten da, normalean haurdunaldiko 20. astean gutxi gorabehera, umea ostikoak jotzen eta mugitzen hasi dela konturatzen den unean. Hala ere, haurra jaiotzen den momentutik aurrera erlazioa sendotzen doa: Amak pertsona banandu eta independiente bezala zaintzen du umea.

Umearekiko amaren konportamentua aztertzerako orduan, argi dago amatasun senak eragin zuzena eta erabakiorra duela. Jakina da, amek batzuetan hain berezia den sen hau ez dutela bere baitan senti eta aurkitzen, eta beraien umea bide onetik eramateko zer egin behar ote duten galdetzen diote beraien buruari. Baina galdera hau planteatze hutsak inkognita hoiei erantzuna bilatzeko baliabide guztiak jarriko dituzten seinale garbia izango da.

Denok dakigu lana ez dela erraza izango baina borondate on apur batekin ez dugu arazo larregirik edukiko, hori litzateke lehen pausua eta baita beharrezkoa ere.

Umearentzat hasiera on baten oinarria ama eta seme edo alabaren arteko elkarrekintzan datza, hau, jaio eta lehenengo egunetan gertatzen da. Etapa honetan ematen den elkarrekintzan legoaiak ez du hainbesteko garrantzirik (hitzak aurreragoko etapetan hartuko du nagusitasuna), bien arteko “elkarrizketa” beste mota batekoa izango da. Erabiliko den hizkuntza, ikusmenarena, ukimenarena, entzumenarena edota usaimen eta dastamenarena izango da, hots, hitzik gabeko elkarrizketa.

Umeen eta helduen ekarpenak lotura afektiboan

Gu, gizakiok, animaliak gara, milioika urtetan zehar eboluzionatu dugu eta beste animalia batzuk lortu ez dituzten aurrerapausoak lortu ditugu. Eboluzio horren ondorioz, sen eta jokabide batzuk garatu ditugu eta superbizitzeko laguntza izugarria izan dira, bai espezie moduan, bai indibidualki pertsona moduan ere. Modu berean, aurrera egiten laguntzen digute egoera ezezagunetan edo eginbehar zailetan, eta eginbehar horien artean garrantzitsuena ume bat haztea da.

Askotan pentsatzen da ume bat oso ahula dela, baliabiderik gabea, baina ez da horrela. Gutako bakoitzak jaiotzerakoan oso jakinduria inportantea ekartzen du, hala nola, ekintza erreflexuak eta negarra.

Ez dugu ahaztu behar animalia espezie moduan oso txarrak garela, gure haurdunaldia adibidez, beste ugaztun batzuenarekin konparatuz, oso luzea da. Horretaz aparte, etengabeko zainketak behar ditugubizitzako lehenengo bi urteetan eta norbaitek zaindu beharko gaitu beste zenbait urtetan. Zaintzea ez da egotea, ezta haurraren behar fisiko hutsak betetzea ere, behar afektiboak oso kontutan euki eta bete behar dira.

Umeak irribarre egitera bultzatzen duen erreflexu bat du jaioberritan, gurasoek poz- pozik erantzuten diote nahita egin duelakoan, eta umeak nolabait erreakzio hori sumatzen du eta berak egin duenarekin lotzen du. Dinamika honek intentzio osoarekin irribarre egitera eramango du haurra, beraz, interakzio afektiboak gure garapen afektiboa bultzatuko du.

Izaki sozialetan bihurtzea

Umeek, beraien komunikatzeko modu misteriotsuarkin eta beraien artean erakusten duten interesarekin, inork ezingo du esan izaki sozialak ez direnik, ez behintzat umeekin egon den inork.Guzti honekin, ez da harritu behar umearen garapen sozialeko estadio honetan jakinmiñak konportamendu sozialari aurre hartzen badio, eta ume batek beste bati begietan atzamarra sartzen ikusten badugu. Horrela gertatuz gero, ez da joera antisoziala erakusten ari. ¡Jakinmiñ hutsa besterik ez da, ekintza horrek ekar ditzakeen ondorioak guztiz ezezagunak zaizkio!

Lasaitu beharra daukagu eta pentsatu behar dugu portaera sozialak ez dituela bereala barneratuko, baina sozialki nola jokatu behar duen ikastera helduko da helduon laguntzarekin. Ordurarte gure arreta guztiarekin zaindu behar dugu. Urrundu bere ondotik arriskutsuak diren mota guztietako objektuak, adibidez, punta zorrotza duten jostailuak; behar duen guztietan lagundu behar zaio eta ez da bere pazientziaz ezta beste umeenaz ere abusatu behar denbora larregi batera uziz.

Jeloskortasuna eta faboritismoa

Nahiz eta ume batek jakin bere gurasoek maite dutela, normala da jeloskor sentitzea sema edo alaba bakar izateari uzten dioneaneta bere gurasoen bizitzan bat gehiago izatera pasatzen denean.

Jaioberria aurkezten zaionean, oso garrantzitsua da haurtxoa sehaska egoteaeta ez bere amaren besoetan. Honek, eskuak libre izan behar ditu bere umea agurtzeko edo besarkeda bat emateko, horrela, bera ikusteaz pozten dela errazago konbentzituko du umea.

Umeak haurtxoarengan arreta jartzeko presarik ez da euki behar. Hitz egin lehenengo berarekin eta arretaz entzun dioena. Behin momentu horretako berotasuna pasata, aurkeztu iezaiozu bere anaia edo arreba. Umeak oso modu desberdinean erreakzionatzen dute jaioberri baten aurrean. Jeloskortasuna ekiditeko edo jeloskor dagoen ume bat lasaitzeko, umeari ikusarazi behar zaio jaioberriarenganako maitasuna ez dela exklusiboa, eta berarenganako maitasuna ez dela bat ere aldatu. Horregaitik ez da bat ere gomendagarria ume nagusia beste gela batera eramatea txikia elikatzen den bitartean. Askoz ere hobea da ateak, bihotza eta espiritua zabalik mantentzea; euki eskura marrazkidun liburu bat, edo beste edozein entretenigarri lasai, eta utziozu gelditzen berak nahi badu.

Haurtxoa jaten ari den bezala jatea eskatzen badigu, azaldu behar zaio bera txikiagoa zenean berdin elikatzen zela, baina orain hazita dagoela eta oso harro daudela denak mahai tresnekin jateko gai delako eta edalontzitik edaten dakielako, amak eta aitak bezala. Ume bat dakienagatik harro sentiarazten badugu, oso arraroa izango da atentzioa deitzeko bera izateari uztea eta haurtxoa bezala portatzea.